Sinds de invoering van de Terugkeerrichtlijn (voor Nederland op 31 december 2011) bestaat in het Nederlandse vreemdelingenrecht het inreisverbod. Een inreisverbod is een administratieve beslissing van de overheid waardoor een vreemdeling, die geen onderdaan is van de Europese Unie (EU) - een derdelander - gedurende een bepaalde periode geen toegang krijgt tot de EU.

Een kortdurend inreisverbod kan worden opgelegd, indien een derdelander zich niet aan verplichtingen krachtens de Vreemdelingenwet heeft gehouden (bijvoorbeeld na illegaal verblijf). Een inreisverbod voor lange duur wordt opgelegd, als de derdelander zich schuldig heeft gemaakt aan het plegen van strafbare feiten en een gevaar is voor de openbare orde.

Vanwege de uitbraak van het corona virus heeft Nederland vanaf 19 maart 2020 reisbeperkingen ingesteld voor de meeste onderdanen van landen, die geen lid zijn van de EU. Dit wordt een inreisverbod genoemd, maar is het dus niet. Het is een generieke maatregel om de grenzen deels te sluiten. Dit ‘inreisverbod’ houdt dus geen verband met een schending van de Vreemdelingenwet of een gevaar voor de openbare orde, maar met de bescherming van de volksgezondheid. Het ‘inreisverbod’ voor niet essentiële reizen is ingesteld op verzoek van de Europese Commissie. Aanvankelijk is het opgelegd voor 30 dagen, maar daarna is het nog enkele malen verlengd, laatstelijk tot 30 juni 2020.

De reisbeperkingen golden niet voor onderdanen van de EU, maar evenmin voor bijvoorbeeld vreemdelingen met een verblijfsvergunning voor langdurig ingezeten derdelanders of houders van een visum voor lang verblijf (machtiging tot voorlopig verblijf). De reisbeperkingen golden evenmin voor derdelanders met een vitale functie (zorgpersoneel etc.). Echter, voor de meeste derdelanders was het tussen 19 maart en 30 juni niet mogelijk om naar Nederland (en de overige EU-lidstaten te reizen). Overigens was en is het voor burgers in Nederland in veel gevallen niet mogelijk om naar landen buiten de EU te reizen. Bovendien waren en zijn er zelfs reisbeperkingen tussen EU-landen (bijvoorbeeld tussen België en Nederland). Dit was een ongekende situatie die zich nog niet eerder had voorgedaan. Een van de belangrijkste pijlers van de EU is het vrije personenverkeer, maar dat moest (tijdelijk) wijken om de verdere verspreiding van het corona virus tegen te gaan.

Inmiddels zijn veel maatregelen naar aanleiding van de uitbraak van het corona virus versoepeld. Het is weer mogelijk om naar meerdere landen binnen de EU te reizen, zij het met inachtneming van de lokaal geldende regels (bv. de draagplicht van een mondkapje in bepaalde gelegenheden). Sinds 1 juli mogen onderdanen van een beperkt aantal landen als Algerije, Australië, Canada, Georgië, Japan en Marokko weer naar Nederland reizen. Echter, Nederland heeft per 8 juli 2020 het inreisverbod voor Servië en Montenegro weer ingevoerd. Daartoe is besloten, omdat de situatie in deze landen wat betreft het corona virus recentelijk in sterke mate is verslechterd. Dit illustreert ook dat reizen binnen en naar de EU nog steeds wordt beïnvloed door het corona virus. Dat geldt overigens voor vrijwel de hele wereld.